Nie żyje Magda Umer. Wokalistka i aktorka miała 76 lat.

12 grudnia, w wieku 76 lat, zmarła ikona polskiej poezji śpiewanej, Magda Umer. Większość kojarzy ją przez pryzmat wybitnej kariery muzycznej, jednak wokalistka ma na swoim koncie liczne osiągnięcia w różnych dziedzinach artystycznych. Od lat była ona niezwykle ważną postacią w świecie teatru, radia, reżyserii czy dziennikarstwa.

 

Magda Umer to niezwykle wszechstronna i zasłużona postać w polskiej kulturze. Przez ponad 50 lat, od końca lat 60., zajmowała się muzyką, reżyserią, aktorstwem, organizowaniem licznym recitali oraz dziennikarstwem. Jej prace i wkład w szerokopojętą polską kulturę są niepodważalnie widoczne nawet dzisiaj, a ona sama pozostanie na stałe zapisana wśród wybitnych twórców XX wieku.

Początki i dalsza kariera muzyczna

Urodziła się w 1949 roku w Warszawie. Na scenie zadebiutowała pod koniec lat 60. w kabaretach studenckich, występując m.in. w klubie Stodoła. W wieku 20 lat po udanym występie na Zimowej Giełdzie Piosenki z utworem Jeśli myślisz, że ja cię nie kocham, to się mylisz, zakwalifikowała się do konkursu Debiutów podczas VII Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. Otrzymała tam wyróżnienie za wykonanie kompozycji Jedź na urlop, Romeo, co otworzyło jej furtkę do wielkiej kariery. Już miesiąc później artystka triumfowała na Festiwalu Artystycznym Młodzieży Akademickiej (FAMA) z utworem Jestem cała w twoich rękach, a w kolejnej edycji zwyciężyła wraz z utworem Koncert jesienny na dwa świerszcze i wiatr w kominie…. Piosenka zapewniła jej Nagrodę Prezydium MRN na IX Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, na którym Umer wystąpiła jeszcze kilka razy.

W swojej karierze wydała kilkanaście albumów, w tym 8 albumów studyjnych oraz liczne albumy koncertowe. Na jej debiutanckim krążku Magda Umer, wydanym w 1972 roku, znalazły się piosenki do wierszy takich poetów jak Bolesław Leśmian czy Andrzej Trzebiński. W jej repertuarze możemy znaleźć także utwory na podstawie twórczości Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego oraz Agnieszki Osieckiej, bliskiej przyjaciółki wokalistki. Artystka muzycznie może być także kojarzona przez wspólny, platynowy już album z Grzegorzem Turnauem Kołysanki utulanki. 

Poza własną karierą muzyczną Magda Umer niejednokrotnie tworzyła teksty piosenek dla innych wokalistów. Najpopularniejszy przykład stanowi utwór Jest cudnie Maryli Rodowicz, pochodzący z platynowego albumu wokalistki o tym samym tytule.

Mój elektorat to ludzie smutni, tacy, którym każą brać się w garść, podczas, gdy oni tej garści nie mają. – mówiła Magda Umer.

Twórczość teatralna i reżyserska

Oprócz licznych sukcesów muzycznych, Magda Umer spełniała się również w teatrze, zarówno jako aktorka, jak i reżyserka. W 1974 roku na deskach Teatru Narodowego w Warszawie wcieliła się w rolę Racheli w kultowym Weselu Stanisława Wyspiańskiego. W późniejszych latach wyreżyserowała ona kilka spektakli, m.in. Chlip Hop, czyli nasza mglista lap top lista, Pod mocnym aniołem oraz ciesząca się wielką popularnością Biała bluzka. Aktorka ma na swoim koncie ponadto kilka wystąpień w polskich filmach pokroju nagradzanego Pałacu reż. Tadeusza Junaka. 

Magda Umer była blisko związana z dziedzictwem Kabaretu Starszych Panów, zwłaszcza poprzez twórczość Jeremiego Przybory. Wyreżyserowała ona liczne programy i recitale dedykowane piosenkom poety, m.in. Scenki i obscenki, czyli Jeremiego Przybory piosenki w ramach LII Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. Już wcześniej na opolskiej scenie zrealizowała koncert Zielono mi w ramach hołdu po zmarłej przyjaciółce, Agnieszce Osieckiej. 

Dzięki długoletniej i owocnej współpracy z festiwalem otrzymała nagrodę Grand Prix za ,,całokształt opolski”.

Wybitna melancholiczka

Aktorka i wokalistka bardzo często była określana jako osoba niezwykle wrażliwa, co podkreślają jej melancholijne i niezwykle prywatne teksty piosenek – często poruszała w nich tematy nieszczęśliwej miłości i przemijania. Śpiewanie miało dla niej terapeutyczną moc, a ona sama przez ponad 50 lat spełniała i wyrażała się w różnych dziedzinach sztuki. Za swoje osiągnięcia została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Artystka niemalże do końca życia była aktywna zawodowo. Jeszcze w tym roku w czerwcu razem z Wojciechem Borkowskim ponownie wystąpiła na opolskim festiwalu, co podkreśliło jej silną wieź z odbywającym się od lat wydarzeniem. Zmarła 12 grudnia, pozostawiając po sobie niesamowity wpływ na polską kulturę i muzykę. 

O twórczości i postaci Magdy Umer w ramach poniedziałkowej edycji Pełnej Kultury rozmawiali Weronika Szenhofer i Łukasz Mikołajczyk:

 

tekst: Hanna Toborowicz, red. Dominika Kubat