80. Rocznica kapitulacji Festung Breslau

W sierpniu 1944 roku Adolf Hitler podjął decyzję, która na zawsze odmieniła los Wrocławia. Ogłosił on niemieckie wówczas miasto Breslau twierdzą – Festung Breslau. Celem było zorganizowanie obrony do ostatniego żołnierza. To symboliczna, a zarazem dramatyczna decyzja miała konsekwencje tragiczne dla mieszkańców i struktury miasta. Dzisiaj mija 80 lat od upadku Breslau.

Karl Hanke, gauleiter Śląska, rozpoczął natychmiastową transformację Wrocławia w fortecę. Zburzono setki budynków, by stworzyć pole dla obronnych umocnień, a mieszkańców szkolono do udziału w walkach. Miasto przygotowywało się na oblężenie, które miało trwać wiele miesięcy.

Dramatyczna ewakuacja cywilów zimą 1945 roku

Na początku 1945 roku w Breslau znajdowało się ponad milion osób, w tym dziesiątki tysięcy uchodźców z zachodu. 20 stycznia Karl Hanke ogłosił ewakuację ludności cywilnej. Rozpoczął się dramat na mrozie – tysiące ludzi, pozbawionych odpowiedniego zaopatrzenia, zginęło z wycieńczenia i zimna, zanim dotarli na zachód.

Oblężenie Wrocławia – walka o każdą ulicę

13 lutego 1945 roku rozpoczęło się oblężenie Festung Breslau. Armia Czerwona, przede wszystkim 6. Armia 1. Frontu Ukraińskiego, uderzyła z pełną siłą. Walki przybrały formę brutalnych starć ulicznych. Niemcy bronili się za pomocą wszystkiego, co mieli: regularnych żołnierzy Wehrmachtu, oddziałów SS, Volkssturmu, a nawet młodzieży z Hitlerjugend. Pomimo intensywnych bombardowań i coraz trudniejszych warunków, Niemcy zmuszając mieszkańców Wrocławia, zdołali zbudować prowizoryczne lotnisko na dzisiejszym placu Grunwaldzkim. Miasto zamieniało się w morze ruin. Cywile ukrywali się w piwnicach, często bez wody i jedzenia. Życie pod oblężeniem było codzienną walką o przetrwanie.

Kapitulacja Festung Breslau – koniec niemieckiego panowania

2 maja 1945 roku upadł Berlin, a Adolf Hitler popełnił samobójstwo. Cztery dni później, 6 maja, generał Hermann Niehoff podpisał akt kapitulacji w willi Colonia na Krzykach. Była to jedna z ostatnich niemieckich twierdz, które skapitulowały w trakcie II wojny światowej. Mimo zapewnień o ochronie, wielu żołnierzy i cywilów padło ofiarą odwetu. Straty były ogromne: zginęło od 80 do 90 tysięcy cywilów, a liczba poległych żołnierzy sięgnęła dziesiątek tysięcy.

Odbudowa Wrocławia

W styczniu 1946 roku powołano Wrocławską Dyrekcję Odbudowy. Z ponad 27 000 ocenionych budynków aż 68% uznano za nienadające się do zamieszkania.

Oznaczało to konieczność wyburzenia 52 460 mieszkań. Braki materiałów i infrastruktury hamowały postęp, jednak determinacja była ogromna. W 1948 roku odbyła się Wystawa Ziem Odzyskanych w Hali Ludowej, mająca na celu ukazanie polskości tych terenów oraz podkreślenie sukcesów odbudowy. Do 1950 roku usunięto większość gruzu z głównych ulic, a Wrocław zaczął się odradzać. Dziś Wrocław to nowoczesne, dynamiczne miasto, które nie zapomina o swojej bolesnej przeszłości.